Taliban, 1973’te Hilmend Nehri üzerindeki suyun paylaşımına ilişkin İran ile imzalanan anlaşmaya bağlı olduklarını duyurdu.
Taliban geçici hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki, eski Taliban lideri Molla Ahtar Muhammed Mansur’un 7’nci ölüm yıl dönümünde başkent Kabil’de düzenlenen bir törende konuştu.
Muttaki, İranlı yetkililerden iki ülke arasındaki su sorununu siyasallaştırmamasını isteyerek, bunun diplomatik müzakereler ile çözüme kavuşturulması gerektiğini belirtti.
Afganistan’da yaşanan kuraklığın İran sınırındaki bölgelerde su seviyesini düşürdüğünü kaydeden Muttaki, “Afganistan İslam Emirliği iki ülke arasında 1973’te imzalanan anlaşmaya bağlıdır. Ancak, Afganistan’da ve bölgede etkili olan kuraklık da göz ardı edilmemelidir.” ifadelerini kullandı.
İran makamları sert açıklamada bulunmuştu
İran’ın Afganistan sınırında bulunan Sistan-Beluçistan eyaletini geçen hafta ziyaret eden İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Taliban tarafının söz konusu su anlaşmasına riayet etmediğini belirterek sert ifadeler kullanmıştı.
Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid ise İranlı makamlara cevaben İran’ın tutumunun ikili ilişkilere zarar verebileceğini belirtmiş, basın üzerinden sert demeçler verilmemesi gerektiğini aktarmıştı.
Söz konusu açıklamaların ardından İran, Afganistan’a bir heyet göndermiş, görüşmelerde su ve sınır sorunları ele alınmıştı.
İran ile Afganistan arasındaki su krizi
Afganistan ile İran arasında bulunan Hilmend Su Yolu üzerindeki su sorunu 1973’te varılan anlaşmayla çözüme kavuşmuştu.
Anlaşmaya göre, Afganistan Hilmend Nehri’nden İran’a “normal koşullarda” saniyede 26 metreküp su vermeyi taahhüt etmişti. Bunun 22 metreküpü, “İran’ın su hakkı” olarak tanımlanırken, 4 metreküpü ise Afganistan’ın İran’a yönelik “iyi niyet göstergesi” olarak belirlenmişti ancak anlaşmada yer alan “normal koşullar” ifadesi suyun azaldığı ya da kuraklığın yaşandığı dönemleri kapsamıyor.
Bu nedenle, son yıllarda Afganistan’da yaşanan kuraklık nedeniyle İran’a akan su miktarının azalması, Tahran yönetimini rahatsız etmeye başlamıştı. Sık sık kurak dönemler geçiren iki ülke, 1973’te imzalanan anlaşmaya bağlı olduklarını ifade etmelerine rağmen su sorunu nedeniyle karşı karşıya geliyor.
Taliban yönetimi, bölgedeki kuraklık nedeniyle Hilmend Nehri üzerindeki Kejeki Barajı ve Kemal Han nehirlerinde su miktarının azaldığını savunurken, İran ise teknik bir heyetin barajları ziyaret ederek bu durumu teyit etmesi gerektiğini ifade ediyor.
